P lacek po węgiersku proszę ! I na starcie pierwsze rozczarowanie. Placek po węgiersku to taka „specjalność” narodowa jak śledzik po japońsku czy ryba po grecku. Ktoś to kiedyś u nas wymyślił i tak zostało…

Kuchnia węgierska jest bardzo różnorodna i ciekawa, niepodobna do żadnej innej europejskiej. Poniżej taki telegraficzny skrót – szczególnie dla tych, co mają zamiar odwiedzić Węgry po raz pierwszy. Najlepiej spróbować jej w autentycznym wydaniu rozglądając się gdzie jedzą miejscowi. Kuchnia węgierska oczywiści nie oparła się nowym trendom. Można zjeść na Węgrzech i dobre sushi i znakomitą pizzę, a także zakosztować wymyślnej kuchni fusion. Wokół węgierskich potraw narosło wiele mitów i nieporozumień, a najczęściej słyszany to, że jest

Piekielnie ostra ?!

Nic podobnego. Owszem, bratankowie używają wielkich ilości papryki, ale przede wszystkim słodkiej. Właśnie charakterystyczny zapach słodkiej papryki wyróżnia większość węgierskich dań. Nikt tu nie kupuje jej w 20-gramowych torebeczkach jak u nas. W sklepach są znacznie większe porcje, oprócz tej w proszku są znakomite pasty paprykowe o różnych smakach. Samych gatunków papryki wyróżnia się tutaj co najmniej kilkaset. Miłośnikom pikantności w restauracjach serwuje się ostrą pastę paprykową oddzielnie, popularną przekąską są też pikantne papryczki w marynacie. Oprócz paprykowych sosów i zup papryką przyprawiane są również wędliny (kiełbasy i salami), a także sery. W Szeged można zwiedzić muzeum papryki i salami, a szegedyńska papryka uchodzi za najlepszą.

Street food

Niekwestionowanym królem madziarskiego street foodu jest langosz – placek drożdżowy, mączno-ziemniaczany smażony w głębokim tłuszczu. Najczęściej serwowany z mocno czosnkowym sosem na bazie kwaśnej śmietany i posypany tartym żółtym serem. Pyszne i….kaloryczne. Oprócz tego przyprawione po węgiersku hamburgery, świetna kaszanka z grilla czyli „hurka”. Jeśli coś słodkiego to kürtőskalács czyli tzw. ciasto kominowe błędnie u nas zwane „kołaczem”. „Kurtosze” posypane są orzechami, cynamonem, cukrem – do wyboru. Są doskonałe i bardzo…

Słodkie

Węgrzy uwielbiają słodkości. Nawet w małej wiosce, gdzie nie ma porządnego sklepu znajdziemy jedną lub 2 cukiernie (cukrászda ). Wszelkie ciastka i torty są o wiele bardziej słodkie od naszych. Klasycznym deserem są naleśniki a la Gundel (Gundel palacsinta) nadziewane orzechową masą z bakaliami i polane czekoladowym sosem. Inne typowo węgierskie zakończenie posiłku to kasztanowe pureé z bitą śmietaną (gesztenyepüré). Nie można nie wspomnieć o torcie – Dobostorta i somlói galuszka – deserze na bazie biszkopta. Węgierskim deserom można by poświęcić grubą księgę……

Być na Węgrzech i nie spróbować gulaszu…

Jeśli zamówimy gulasz to niestety tak będzie. Gulasz, a dokładnie gulyásleves to mięsna zupa, podana w kociołku może nazywać się bográcsgulyás. Gulasz w naszym pojęciu, czyli kawałki mięsa w gęstym sosie to pörkölt serwowany najczęściej z kluseczkami (galuszka). Samo słowo pörkölt ukryte jest zazwyczaj w wieloliterowym wyrazie, określającym z jakiego mięsa jest zrobiony i jak przyprawiony. Kolejny węgierski klasyk to leczo – lecsó, czyli duszone warzywa – papryka, cebula, pomidory. Może być samodzielnym daniem warzywnym, może zawierać też na przykład kawałki paprykowej kiełbasy. W hotelach na śniadanie często zaserwują leczo zagęszczone jajkiem.

Węgierskie zupy

Oprócz gulaszowej obowiązkową do spróbowania jest rybna – halászlé  (poświęcimy jej osobny artykuł) Mocno paprykowy rybny bulion z warzywami z pływającym kawałkiem większej ryby – na przykład suma lub karpia. Równie dobre są zupy grzybowe, czosnkowe, cebulowe, a także smakujący nieco inaczej rosół. Interesująca jest zupa owocowa – gyümölcsleves  – słodka i korzenna (goździki, cynamon) – na nasz gust zdecydowanie deserowa.

Mięso czy ryba ?

Utarło się, że kuchnia węgierska jest zdecydowanie mięsna. Nieco zapomniano o rybach, jako że Polacy jadają ryby głównie od święta. Na Węgrzech bardzo popularne jest wędkarstwo jak i hodowla ryb słodkowodnych, a ryby trafiają do codziennego menu. Trzeba spróbować pieczonego lub wędzonego pstrąga (swojsko brzmiący pisztrang), suma – harcsa, czy karpia – ponty (pontyhalászlé – często spotykane danie w menu to zupa rybna  z kawałkiem karpia).

Wyższa półka

Poczesne miejsce zajmuje w kuchni węgierskiej dziczyzna. Dania z dziczyzny są  często spotykane nawet w przydrożnych czardach i nie kosztują majątku jak u nas. Do węgierskich specjalności należą gęsie (libamáj) i kacze ( kacsamáj) wątróbki jak również dania z gęsi i kaczki. Znakomite i prawie zupełnie nieznane są sery – najpopularniejsze to ser trapistów i caravan dostępne w marketach. W gospodarstwach agroturystycznych, na festynach i jarmarkach z regionalnym jedzeniem miłośników sera czeka prawdziwa uczta.